Vụ tàu Lusitania bị đánh chìm: Một thảm họa hàng hải đã làm thay đổi Thế chiến I
Ba năm sau vụ chìm tàu Titanic, tuyến hàng hải giữa Anh và Mỹ lại bị chấn động bởi một thảm kịch lớn khác; vụ chìm tàu RMS Lusitania cướp đi sinh mạng của gần 1.200 người. Mặc dù số người chết cao nhưng vụ tai nạn này ít được biết đến vì số người thiệt mạng mà chủ yếu được biết đến vì nó đã góp phần thúc đẩy tình cảm chống Đức và gây ra một chuỗi các sự kiện dẫn đến Thế chiến thứ nhất.
Về vụ tai nạn
Ngày 7 tháng 5 năm 1915, con tàu khách chuyên tuyến Lusitania, dài 240 mét, đang trên đường từ New York, Hoa Kỳ, đến Liverpool, Vương quốc Anh, với tổng số 1.962 người ở trên tàu, bao gồm 1.266 hành khách và 696 thành viên thủy thủ đoàn. Con tàu của Anh này nổi tiếng vì tốc độ và sự sang trọng của nó, đồng thời được khẳng định với danh hiệu là con tàu lớn thứ hai thế giới, chỉ sau con tàu Mauritania chị em của nó.
Khi gần kết thúc chuyến hành trình thứ 202 của nó vào chiều ngày 7 tháng 5 năm 1915, một quả ngư lôi do tàu ngầm U-boat của Đức phóng mà không báo trước đã đánh trúng và phát nổ ở giữa tàu, bên mạn phải của nó. Gần như ngay lập tức, thủy thủ đoàn đã cố gắng hạ các xuồng cứu sinh, nhưng do tàu bị nghiêng nghiêm trọng đã khiến việc này không thể thực hiện được. Chỉ có sáu trong số 48 xuồng cứu sinh được hạ thành công. Ngay sau đó, một vụ nổ lớn hơn đã xảy ra, có thể do động cơ hơi nước và đường ống của con tàu bị hư hại gây ra. Vụ nổ tiếp theo này đã làm con tàu bị chìm trong vòng 20 phút.
Về số người thương vong
Trong số 1.962 hành khách và thủy thủ đoàn trên tàu Lusitania vào thời điểm nó bị chìm, có 1.198 người đã thiệt mạng. Ngay sau khi tàu bị chìm, những người sống sót và các lực lượng tìm kiếm cứu nạn từ Ireland đã tìm cách cứu được 764 người, ba người trong số họ sau đó đã chết vì vết thương trong vụ chìm tàu.
Nguyên nhân có thể của tai nạn
Trái ngược với những rủi ro về an toàn vốn là nguyên nhân của hầu hết các thảm kịch hàng hải, tai nạn này hoàn toàn được cho là do nguyên nhân về ngoại giao. Vào mùa xuân năm 1915, Đức đã tuyên bố các vùng biển ở xung quanh Vương quốc Anh là vùng chiến sự để đáp lại việc Vương quốc Anh tuyên bố Biển Bắc là vùng chiến sự vài tháng trước đó. Điều này đã tạo cơ hội cho Đức ngừng tuân theo “prize law – luật về bắt giữ phương tiện của kẻ thù”, theo đó một con tàu sẽ được cảnh báo về sự hiện diện của tàu ngầm.
Sau tai nạn, Đức cho rằng họ có quyền phá hủy con tàu này, bất kể có bao nhiêu hành khách ở trên tàu, vì con tàu đang chở vũ khí chiến tranh và hoạt động dưới sự kiểm soát của Bộ Hải quân, vì vậy nó có thể được chuyển đổi thành một tàu chở quân phục vụ cho quân đội và tham chiến vào bất cứ lúc nào. Điều này có nghĩa là Lusitania là một con tàu không trung lập ở trong một vùng chiến sự đã được tuyên bố.
Ngược lại, vì con tàu không được trang bị vũ khí cho việc chiến đấu và lại đang chở hàng trăm hành khách dân sự, nên điều này tạo cơ sở để chính phủ Anh cáo buộc người Đức vi phạm các quy tắc về tàu chở khách, trong đó quy định rằng không nên tấn công một con tàu không vũ trang mà không có cảnh báo trước.
Ngoài ra, khi con tàu rời New York vào ngày 1 tháng 5, đại sứ quán Đức tại Hoa Kỳ đã đăng thông cáo trên báo để cảnh báo mọi người về sự nguy hiểm khi đi trên tàu Lusitania. Các cảnh báo này đã bị phớt lờ vì người ta cho rằng Đức vẫn cho phép hành khách lên xuồng cứu sinh trước khi xảy ra một cuộc tấn công. Sau vụ việc này, người Anh lập luận rằng việc đe dọa đánh ngư lôi bừa bãi vào tất cả các tàu là sai trái, cho dù điều đó có được thông báo trước hay không.
Theo Britannica, các báo cáo về hoạt động của tàu ngầm ở ngoài khơi Ireland đã khiến Bộ Hải quân Anh cảnh báo tàu Lusitania nên tránh xa khu vực này và khuyến nghị nên áp dụng chiến thuật lảng tránh là chạy zic zac, thay đổi hướng đi sau mỗi vài phút một cách không đều để gây khó khăn cho bất kỳ nỗ lực nào của tàu ngầm U-boat tính toán được hướng đi của nó để phóng ngư lôi. Tuy nhiên, thuyền trưởng của con tàu đã phớt lờ những khuyến nghị này.
Hậu quả
Vụ chìm tàu đã gây ra làn sóng phản đối dữ dội ở Mỹ vì có 128 công dân Mỹ nằm trong số những người bị thiệt mạng. Thảm họa tàu Lusitania không phải là lý do duy nhất khiến Mỹ tham chiến, nhưng chắc chắn nó đã củng cố nhận thức của công chúng về việc Mỹ chống lại Đức, vì vậy nó được coi là một trong những yếu tố dẫn đến việc tuyên chiến của Mỹ gần hai năm sau đó.
Việc Đức đưa ra lập trường về vụ tấn công sau thảm kịch, cho rằng điều đó là hợp lý, đã thúc đẩy tâm lý bài Đức ở cả London, nơi bạo loạn đã nổ ra. Phần nổi của tảng băng chìm là việc tiết lộ bức điện của Zimmerman, theo đó một liên minh tiềm năng giữa Đức và Mexico đã được thảo luận trong trường hợp Hoa Kỳ tham chiến. Nhìn chung, vụ chìm tàu Lusitania đã ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh của nước Đức, báo hiệu cho Hoa Kỳ rằng trung lập không phải là một lựa chọn.
———————————————–
